O GEA avanza os resultados do proxecto «EU-VOS» no VII Congreso Internacional da AE-IC

Investigadoras e investigadores do Grupo de Estudos Audiovisuais da USC participan estes días no VII Congreso Internacional da Asociación Española de Investigación da Comunicación (AE-IC) para dar a coñecer algunhas das principais conclusións do proxecto de I+D+I «EU-VOS. Patrimonio cultural inmaterial. Para un programa europeo de subtitulado en linguas non hexemónicas» (CSO2016-76014-R), dirixido por Margarita Ledo Andión e Enrique Castelló Mayo coa participación de persoal investigador de Gales, Francia, Escocia, País Vasco, Catalunya e Galiza.

O xoves 29 de outubro ás 17:30 horas o profesor Enrique Castelló Mayo presenta canda Margarita Ledo Andión e Antía López Gómez a comunicación Desenvolvemento dun modelo metodolóxico paradigmático para a análise do Patrimonio Cultural Inmaterial Europeo: o caso do subtitulado audiovisual. Nela explicarán a metodoloxía e ferramentas de análise empregadas no «EU-VOS», baseadas nun intercambio internacional de coñecementos entre disciplinas diversas como a tradución, os estudos de cinema ou as políticas de comunicación.

A investigación combinou a análise crítica da literatura ensaística e da normativa europea sobre cinema e preservación da diversidade lingüística e cultural con entrevistas en profundidade e cuestionarios prospectivos Delphi a persoas expertas do ámbito académico, institucional e profesional radicadas en territorios de Europa con linguas minoritarias. O obxectivo orientouse á proposición de medidas para unha política harmónica de subtitulado destinada ás producións cinematográficas e audiovisuais nestas linguas.

Entre os resultados máis destacados, figuran elementos para a reflexión como a evidencia de que o apoio ao subtitulado por parte do programa MEDIA da Unión Europea decae de maneira inexplicable fronte á dobraxe, ou que se optase por un modelo de crowdsourcing a través dunha plataforma en liña orientada á tradución dos subtítulos audiovisuais que repercutiría o cumprimento da Carta Europea das Linguas Rexionais e Minoritarias no voluntarismo da cidadanía.

O dereito á diversidade fronte aos dereitos de autor

Na mesma xornada do xoves, dentro do bloque ‘Estudos de recepción e audiencias’, as investigadoras María Soliña Barreiro González e Marta Pérez Pereiro falan das diferentes realidades no acceso a cinema subtitulado en catalán, galego e éuscaro, e da barreira legal coa que todas as iniciativas —desde as institucionais ás amateurs– chocan á hora de favorecer a circulación e reemprego dos subtítulos. A súa comunicación, titulada A circulación do subtitulado cinematográfico en linguas non hexemónicas: a oposición entre os dereitos de autor e o dereito á diversidade no acceso fílmico, afonda nunha problemática que agromou das pescudas realizadas no marco do proxecto «EU-VOS».

O cuestionario Delphi do «EU-VOS» revelou acordos importantes sobre a importancia de que existan repositorios de subtítulos en linguas non hexemónicas para a súa normalización no ámbito cinematográfico, así como sobre a necesidade de que estes subtítulos, cando se financian con fondos públicos, contemplen a cesión dos dereitos que favorezan a súa distribución en múltiples plataformas. Porén, na práctica, os dereitos de autor do contido dos subtítulos mantéñense por riba dos dereitos da tradución, da financiación das versións e do pagamento de dereitos de exhibición fílmica, complicando a súa circulación e prexudicando a diversidade cinematográfica.

Esta inusual situación legal tivo xa repercusións xudiciais para comunidades de subtituladores amateurs e afecta incluso ás administracións, pois están a sufragar versións de subtítulos dos que non posúen os dereitos, con dificultades legais para circular e ser reempregados, o que reduce a eficacia da intervención pública nesta cuestión.