Filmar o velado

Xosé Nogueira fai un percorrido exhaustivo neste capítulo sobre os filmes que, dende o tránsito da década dos oitenta para os noventa do século pasado até a produción cinematográfica máis recente, buscan revisar, reconstruír e desvelar feitos até entón desaloxados pola «historia oficial» fabricada a partir do tráxico desenlace da Guerra Civil. Máis polo miúdo, a análise de Nogueira repara en catro filmes dos últimos dez anos que se constrúen «como descubertas do violentado e extirpado da nosa historia»: Liste, pronunciado Líster (Margarita Ledo, 2007), A viaxe de Leslie (Marcos Nine, 2014), A batalla descoñecida (Paula Cons, 2017) e Longa noite (Eloy Enciso, 2019). Nogueira detense en cada un deles coa arela de revelar non só a historicidade presente en cada obra, senón tamén as súas orixes, motivos e formas de expresión.

“Pechamos este texto reparando no que aínda constitúe, no momento de escribir estas liñas, un work in progress, o filme Longa noite, o novo traballo como director de Eloy Enciso Cachafeiro […] O filme, ambientado na posguerra civil, xorde dunha perplexidade, a do propio Enciso no ano 2014, diante da actitude e mesmo da reacción electoral da nosa sociedade fronte á grande crise que estoura naquel momento; perplexidade que dá lugar a unha pescuda [sobre o réxime do franquismo e a Transición]
[…]
Até aquí, asistimos ao que o realizador denominou «un achegamento aos rostros, ás historias e ás paisaxes da posguerra civil en Galicia». E todo isto ponse en escena a través dun método moi sistemático: recorrendo a planos pechados (case sempre primeiros planos de busto centrados nos rostros, xunto con algúns planos medios e nalgunha ocasión —presentación dos esmoleiros— americanos) para filmar os personaxes, cuxos diálogos se desenvolven nun xogo de planos-contraplanos fronte a unha cámara estática, armados nunha montaxe de carácter sintético”.